Uyku Testi/Uyku Bozukluğu Testi

Uyku, vücudun tam olarak dinlendiği ve genel sağlık durumunun korunması açısından oldukça önemli bir süreçtir. Gece boyunca herhangi bir uyku kesintisi olmadan uyumak kişinin ertesi sabah kendini tamamen yenilenmiş hissetmesini sağlar. Uyku kalitesinde ve süresinde azalma ruh halini, karakteri ve günlük görevleri yerine getirmede zorluklar yaşanmasına neden olabilir. Aynı zamanda uyku eksikliği diyabet, kalp hastalıkları, felç ve bilişsel davranış bozukluklarına yol açabilir. ¹ Uyku bozukluğunun nedenleri ve anormallikleri belirlemek amacıyla uyku testi ve uyku kalitesi indeksi denilen uygulamalar yapılabilir. ² Uyku testi hakkında daha detaylı bilgiler için okumaya devam edin… 

Uyku Testi Nedir?

Polisomnografi olarak bilinen uyku testi, kişinin uyurken vücut sisteminin nasıl çalışması gerektiğini izleyen ve kaydederek uyku sorunlarının tespit edilmesine yardımcı olan bir uygulamadır. Uyku testi ile kişinin kalp, beyin ve solunum sistemi başta olmak üzere tüm vücut sistemlerinin aktivitesi sensörler yardımıyla izlenir ve uyku kalitesine ilişkin kapsamlı bir görünüm sunulur. Uyku apnesi, narkolepsi, huzursuz bacak sendromu, epilepsi, gece terörü, panik atak, uyurgezerlik uyku felci ve diğer uyku bozukluklarının teşhis edilmesini sağlayabilir.³

Uyku Kalite İndeksi (PUKİ) Nedir?

Pittsburgh uyku kalitesi indeksi (PUKİ); uyku kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ve bir aylık zaman aralığını kapsayan bir öz bildirim anketidir. Pittsburgh Üniversitesi’nde görev alan Dr. David Kupfer, Dr. Susan Berman, Dr. Timothy Monk, Dr. Charles Reynolds ve Dr. Daniel Buysse tarafından geliştirilmiştir. PUKİ ile uykunun hem öznel hem de nesnel parametrelerle birden fazla boyutu değerlendirilebilir. Uyku kalitesi indeksi sayesinde uyku bozukluklarının nedenleri saptanarak tedavi prosedürleri belirlenebilir.⁴

Uyku Kalitesi Nasıl Ölçülür?

Uyku kalitesi, uyku testi ile ölçülebilir. Uyku testi için konusunda uzman doktorlar kişinin kalp-damar sistemi, beyin aktivitesi, solunum sistemi ve kas aktivitesi de dâhil olmak üzere uyku sırasında vücudun nasıl çalıştığını gözlemlemek amacıyla vücudun belirli bölgelerine yüksek duyarlılığa sahip sensörler yerleştirilir. Bu sensörler sayesinde uyku kalitesini etkileyen tıbbi durumlar belirlenebilir. Uyku testi sonucunda elde edilen veriler uykusuzluğa neden olan durumun teşhis edilmesini sağlamak, durumun ciddiyetini değerlendirmek ve tedavi planı geliştirmek amacıyla doktor tarafından analiz edilir.²

Uyku Testi Nasıl Çalışır?

Uyku testinde vücudun belirli bölgelerine yerleştirilen sensörler ile uyku esnasında kas aktivitelerinin yanı sıra beyin dalgası aktiviteleri(EEG), kandaki oksijen seviyesindeki dalgalanmalar, kalp atış hızı ve kalp ritmi düzenleri (EKG) kaydedilir. Buna ek olarak uyku sırasında solunum hızı ölçülerek uyku apnesi değerlendirilir. Horlama, diş gıcırdatma, , uykuda konuşma ve diğer uyku anormallikler gözlenebilir. Uyku kalitesini etkileyen endişelerin nedenlerini belirlemek için göz hareketlerinin hızı ile kol, bacak ve çene kaslarının hareketleri izlenebilir. Uyku testlerinin büyük bir çoğunluğu normal uyku saatlerinde yapılır. Pek çok insanın uyku saati gecedir ve bu nedenle uyku testleri yapan laboratuvarlar geceleri çalışır. Ancak vardiyalı ya da sadece gece çalışanlar için gündüz saatlerinde de uyku testi yaptırabilir. Bazı durumlarda genellikle cerrahi işlem, kilo kaybı ya da uyku apnesinin varlığında evde online uyku testi yapılabilir. Ancak evde uyku testi beyin dalgası aktivitesi, göz hareketleri ya da kalbin elektriksel aktivitesini tespit eden sensörlerin kullanımını desteklemez.^{2 4}

Kaç Saat Uyku Yeterlidir?

Kişinin ihtiyaç duyduğu uyku miktarı kişiden kişiye ve çeşitli faktörlere göre değişiklik gösterir. Genellikle farklı yaş grupları için aşağıdaki uyku süreleri önerilir:

Vücudun kaç saat uykuya ihtiyaç duyduğu yaşın yanı sıra uyku kalitesi, uyku yoksunluğu, hamilelik gibi faktörlerden de etkilenir. Yaş ilerledikçe vücudun uyku ihtiyacında azalma olabilir ve daha az uyku yeterli olabilir. Uzun süre önerilen uyku saatlerinin altında uyumak kilo alma, diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, felç ve depresyon gibi sağlık problemlerine yakalanma riskini artırabilir. (5) 

Uyku Problemi Neden Olur?

Uyku problemi, geceleri uykunun kalitesini, miktarını ve zamanlamasını etkileyebilir. Kronik uyku bozuklukları vücudun tam olarak dinlenmesini etkileyerek halsizlik, yorgunluk ve tükenmişlik hissi şeklinde kendini gösterebilir. Kişinin hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını tehdit ederek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uyku problemine neden olan durumlar aşağıdakileri kapsayabilir; 

• Kalp hastalıkları, astım, ağrı veya sinir rahatsızlıkları 
• Depresyon veya anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunları, 
• İlaçların yan etkisi, 
• Vardiyalı çalışma, 
• Yatmadan önce alkol ya da kafein tüketme, 
• Beyinde bazı kimyasallar veya minerallerin seviyesinde düşme.⁶

Yapılan çalışmalarda kadınların erkeklere oranla daha yüksek oranda uyku problemi yaşadığını gösterir. Ayrıca 65 yaş üstü bireylerde gece sık uyanma ve sağlık sorunları nedeniyle uyku kalitesi bozulabilir ve daha sık uyku problemi yaşayabilir. ;bunlara ek olarak ailesinde uyku sorunu yaşayan bireylerde uyku problemi yaşama riski daha yüksektir. Uyku bozuklukları hakkında daha detaylı bilgiler için “Uyku bozukluğu neden olur? Nasıl geçer?” yazımızı okuyabilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

* Daha detaylı bilgi ve analiz için, ilgili sağlık birimine görünmenizi tavsiye ederiz.

Kaynakça:

• https://www.webmd.com/sleep-disorders/video/expert-defines-good-sleep
• https://www.medparkhospital.com/en-US/disease-and-treatment/sleep-test
• https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/12131-sleep-study-polysomnography
• https://www.sleep.pitt.edu/psqi
• https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/expert-answers/how-many-hours-of-sleep-are-enough/faq-20057898
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11429-sleep-disorders