Uyku bozukluğu, kişinin uyku döngüsünde herhangi bir aksamanın yaşandığı durumları ifade eder. Uyku bozukluğu kişinin uyku kalitesini etkileyerek günlük yaşamını olumsuz yönde etkiler. Uzun süredir devam eden uyku problemi, kişinin genel sağlığını, yaşam kalitesini ve günlük performansını olumsuz etkiler. Bu nedenle uyku bozuklukları konusunda tıbbi destek almak büyük önem taşır. “Uyku bozukluğu nedir? sorusuna yanıt bulacağınız içeriğimizi okuyarak uyku bozukluklarının nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini de öğrenebilirsiniz.
İçerikler (Gizle -) (Göster +)
-
Uyku Bozukluğu Nedir?
-
Uyku Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
-
İnsomnia
-
Uyku Apnesi
-
Narkolepsi
-
Huzursuz Bacak Sendromu
-
Parasomnia
-
Uyku Bozukluğu Neden Olur?
-
Alerjiler ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
-
Sık İdrara Çıkma
-
Kronik Ağrı
-
Stres ve Anksiyete
-
Uyku Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
-
Uyku Bozukluğu Nasıl Geçer? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
-
Uyku Bozukluğu Kimlerde Görülür?
Uyku Bozukluğu Nedir?
Uyku bozukluğu; kişinin uyku kalitesini, zamanlamasını veya süresini etkileyen bozukluklara verilen genel bir isimdir. Genel sağlığı ve yaşam kalitesini de olumsuz etkileyebilen uyku bozuklukları, işinin uyanıkken düzgün şekilde çalışabilme ve güvenli bir şekilde araç kullanma yeteneğine de yansır. Çeşitli sağlık sorunlarına yakalanma riskini de artırabilen uyku bozuklukları, farklı problemlerin semptomu da olabilir. Bu nedenle uyku bozukluklarının tanı ve tedavi süreçlerinde profesyonel tıbbi destek almak çok önemlidir.1 2
Uyku Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
Fizyolojik ve psikolojik nedenlere, semptomlara ve diğer kriterlere göre 100'den fazla spesifik uyku bozukluğu tanımlanmıştır. Uyku hastalıkları doğal uyku-uyanıklık döngüsündeki sorunlara, nefes alma problemlerine ve kişinin gün içinde ne kadar uykulu hissettiğine göre de gruplandırılabilir. En yaygın görülen uyku bozuklukları şu şekilde sıralanabilir:
İnsomnia
Kronik uykusuzluk hastalığı olarak da adlandırılan insomnia, kişinin uyumak istemesine ve yeterli zamana sahip olmasına rağmen uykuya dalmada veya uykuyu sürdürmede zorluk yaşamasıdır. Insomnia tanısı, kişinin en az üç ay boyunca haftada en az üç kez bu semptomları göstermesi durumunda konur.1 3
Uyku Apnesi
Obstrüktif uyku apnesi ve merkezi uyku apnesi olarak iki türe ayrılan uyku apnesi, yaygın rastlanan bir solunum bozukluğudur. Uyku apnesi olanlar genellikle çok horlar ve boğulur gibi veya nefes nefese uyanabilir. Obstrüktif uyku apnesi, ağız ve boğazdaki dokuların gevşeyerek üst solunum yolunu tıkaması sonucu ortaya çıkar. Merkezi uyku apnesi ise beynin nefes almayı kontrol eden kaslara geçici olarak sinyal göndermemesinden kaynaklanır.1 3
Narkolepsi
Narkolepsi, kişinin yeterli süre uyumasına rağmen gün içinde aşırı yorgun hissetmesine ve önlenemez bir uyku isteğiyle birkaç dakika süren uyku atakları yaşamasına neden olan bir uyku bozukluğudur. Narkolepsiye beynin uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleme yeteneğinin bozulması neden olur.1 3
Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz bacak sendromu yaşayanlar, bacaklarını hareket ettirmek için karşı konulmaz bir istek duyar. Bacakları hareket ettirme isteği ve karıncalanma otururken veya uzanırken daha da kötüleşerek uyumayı zorlaştırır.1 3
Parasomnia
Parasomnia; uykuya dalmadan önce, uyku sırasında veya uyku ile uyanıklık arasındaki geçişte ortaya çıkabilen bir grup olağandışı uyku davranışıdır. Uyurgezerlik, yatak ıslatma, sayıklama, inleme, diş gıcırdatma ve gece terörü gibi durumları içeren parasomnia, çocuklarda daha sık görülse de yetişkinleri de etkiler.1 3
Uyku Bozukluğu Neden Olur?
Uyku bozukluklarına neden olabilecek birçok durum, hastalık ve bozukluk vardır. Çoğu durumda uyku bozuklukları altta yatan bir sağlık sorununun sonucu olarak gelişir. Başlıca uyku bozukluğu nedenleri şunlardır:
Alerjiler ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
Burun tıkanıklığına neden olan alerjiler ve üst solunum yolu enfeksiyonları, nefes almayı zorlaştırabilir. Geceleri burundan nefes alamamak uyku apnesi başta olmak üzere uyku bozukluklarına neden olabilir.
Sık İdrara Çıkma
Noktüri yani sık idrara çıkma, gece boyunca sık sık uyanmaya neden olarak uykuyu bozabilir. Sık sık idrara çıkma; uykudan önce çok sıvı tüketme, hormonal dengesizlikler ve idrar yolu enfeksiyonları nedeniyle gelişebilir.
Kronik Ağrı
Fibromiyaljiden romatoid artrite pek çok rahatsızlık kronik ağrıya neden olabilir. Kronik ağrı, uykuya dalmayı zorlaştırmanın yanı sıra uykudan uyanmaya da yol açabilir.
Stres ve Anksiyete
Stres ve anksiyete, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Uykuya dalmayı zorlaştıran, uykuyu bölen stres ve anksiyete; kabus görme, uykuda konuşma veya uyurgezerlik gibi bozukluklara da neden olabilir.3
Uyku Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Uyku bozukluğu belirtileri arasında geceleri uykuya dalmakta zorlanmak, gündüzleri çok yorgun ve uykulu olmak yer alır. Bu belirtileri yaşıyorsanız öncelikle Uyku Gelmesi İçin Ne Yapılır? başlıklı içeriğimizdeki önerileri okuyabilirsiniz. Tüm denemelerinize rağmen uyku sorunları yaşıyorsanız uyku bozukluğu konusunda tıbbi destek almakta gecikmemeniz önem taşır. Yaygın uyku bozukluklarının belirtileri tanıya göre değişir ancak genel olarak şunları içerebilir:
- Olağandışı bir şekilde nefes almak
- Uykuya dalarken olağan dışı hareket etme dürtüsü
- Uyku sırasında alışılmadık hareketler
- Uyku/uyanıklık programınızda istemsiz değişiklikler
- Depresyon
- Sinirlilik veya kaygı gibi ruh hali değişiklikleri
- İş veya okul performansında azalma
- Odaklanma zorluğu ve unutkanlık
- Sık sık sakarlık yapmak
- Kilo almak 2 3 4
Uyku düzensizliği nedeniyle ortaya çıkan yorgunluk ve halsizlik sorununa yönelik önerileri “Halsizlik Nasıl Geçer?” başlıklı içeriğimizde bulabilirsiniz.
Uyku Bozukluğu Nasıl Geçer? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Uyku bozukluğu tedavisi tanıya göre yapılır. Uyku bozukluğu tanısı için doktor önce fiziki muayene yapar, belirtiler ve tıbbi geçmiş hakkında bilgi toplar. Ayrıca gerekli durumlarda hastadan polisomnografi, elektroensefalogram, çoklu uyku latansı ve uyanıklığı sürdürme testi gibi testler ister. Uyku bozuklukları tedavisinde tıbbi yöntemlere ek olarak doktorun önereceği yaşam tarzı değişikliklerine uymak gerekir. Uyku bozukluklarının tıbbi tedavileri arasında şunlar yer alır:
- Uyku hapları
- Uyku vitamini takviyeleri
- Melatonin takviyesi
- Alerji ilaçları
- CPAP solunum maskesi kullanımı
- Cerrahi operasyon 3
Yaşam tarzı değişiklikleri tıbbi tedavilerle bir arada uygulandığında uyku problemleri azalabilir, kaliteli uyku uyumanız kolaylaşabilir. Kaliteli İyi Bir Uyku İçin İpuçları başlıklı içeriğimizi okuyarak siz de uyku kalitenizi artıracak önerileri öğrenebilirsiniz.
Uyku Bozukluğu Kimlerde Görülür?
Yaşla birlikte uyku bozukluğu riski artar. 65 yaş üstü yetişkinlerin yaklaşık yarısında bir tür uyku bozukluğu vardır. Kadınlarda uyku bozukluğu görülme ihtimali, erkeklere göre daha fazladır. Bazı uyku bozuklukları genetik kökenli olabilir, ailesinde uyku bozukluğu hikayesi olan hastalarda uyku sorunu yaşama ihtimali yükselir. Stres, kaygı bozukluğu, depresyon gibi psikiyatrik sorunlar da uyku bozukluklarını tetikler. Aşırı kilo, sigara kullanımı ve hormonal bozukluklar da uyku bozukluğu nedenleri arasındadır. İşleri gereği gece geç veya sabah erken saatlerde çalışması gereken kişilerde de uyku bozukluklarına sık rastlanır. Gündüz uyumak ve gece çalışmak, kişinin sirkadiyen ritmini bozarak vardiyalı çalışma bozukluğu olarak adlandırılan duruma sebebiyet verebilir. (1) (3)
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
