Stres Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Vücudun olaylara verdiği doğal bir tepki olan stres, kişinin sağlık durumunu yakından ilgilendiren bir durumdur. Yoğun iş yaşamı, mali baskılar, dersler kısacası hayatın getirdiği herhangi bir zorluk ya da tehdit strese yol açabilir. Stres doğal bir tepki olsa da sürekli strese maruz kalmak, kişiye hem zihinsel hem de fiziksel anlamda zarar verebilir.¹ Stres belirtileri hakkında detaylı bilgiler ile “Stres nedir?” ve “Stres nasıl geçer?” sorularının cevaplarını sizler için derledik…

İçerikler (Gizle -) (Göster +)

1. Stres Nedir?

2. Stres Neden Olur?

3. Stres Belirtileri Nelerdir?

   1. Fiziksel Belirtiler

   2. Duygusal Belirtiler

4. Strese Ne İyi Gelir?

5. Stres Tedavisinde Neler Yapılır? Nasıl Başa Çıkılır?

   1. Psikoterapi

   2. İlaç Tedavisi

Stres Nedir?

Stres, vücudun hayatta kalmak ve kendini korumak için olaylar ve durumlar karşısında verdiği doğal bir tepkidir. Vücut, yaşadığı değişiklikler, zorluklar ve tehditlere karşı fiziksel ve zihinsel tepkiler üretir. Bu tepkiler kişinin yeni durumlara uyum sağlamasına yardımcı olur. Aslında stres kişiyi uyanık tutar, motivasyonu artırır ve olası tehlikelere karşı hazırlıklı olmasını sağlar. Vücut kendini korumak için savaş kaç mekanizmasına sahiptir. Bu da kişinin tehlikelere karşı ne zaman ve nasıl tepki vermesi gerektiğini belirler. Örneğin yaklaşan bir sınavınız varsa daha fazla çalışmak için motivasyonunuz artar ve kendinizi daha zinde ya da uyanık hissedebilirsiniz. Tüm bunlar stresin etkileridir. Ancak sürekli stres altında olmak, vücudun savaş kaç mekanizması üzerinde etkili olan kortizol, epinefrin ve norepinefrin gibi kimyasalların aşırı üretimine neden olarak hem psikolojik hem de fiziksel sağlık üzerinde zararlı etkiler yaratır.^{1 2}

Stres Neden Olur?

Stres nedenleri, kişiden kişiye farklılık gösterir. Bir kişi için strese neden olan faktör başkası için çok önemli olmayabilir. Aynı zamanda stresin şiddeti de yani kişide bıraktığı etki de farklılık gösterebilir. Özellikle depresyon, anksiyete gibi ruh hali değişiklikleri bazı insanların stresten daha kolay etkilenmesine yol açabilir. Stres bozukluğu oluşturabilecek durumlar arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• İşte yaşanan sorunlar ya da emekli olmak (Emekli olunca kendini işe yaramaz hissetme)
• Zamansızlık
• Ders çalışma ve sınav kaygısı
• Mali sorunlar
• Kayıp yaşama
• Ailesel problemler
• Hastalık
• Yaşam alanını değiştirmek (Tayin olmak ya da evi taşımak)
• İkili ilişkilerde sorunlar (Evlilik, boşanma).¹

Bunlara ek olarak aşağıdaki durumlarda stres nedenleri arasındadır:

• Kürtaj ya da bebek kaybı
• Yoğun trafikte araç kullanma ya da kaza yapma korkusu
• Suçluluk hissi
• İnsanlarla sorun yaşama korkusu
• Hamilelik dönemi
• Ebeveyn olmak
• Aşırı gürültü, aşırı kalabalık ortamda yaşama
• Belirsizlik hissi ya da önemli bir sonucu bekleme
• Travmalar.¹

Stres Belirtileri Nelerdir?

Kalp atış hızı, nefes alıp verme, görme değişiklikleri gibi istemsiz hareketler vücudun otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Benzer şekilde vücut stres altında otonom tepkiler verir. Ancak stres kronik bir hal aldığında yani uzun süre strese maruz kaldığında hem fiziksel hem de zihinsel olarak yıpranır ve bazı belirtiler gösterir.² Yaygın olarak görülen aşırı stres belirtileri arasında şunlar yer alır:

Fiziksel Belirtiler

• Vücutta ağrı ve sızılar görülebilir.
• Kalp atış hızında artış ve göğüs ağrısı hissedilebilir.
• Sürekli yorgunluk hissi yaşanabilir.
• Uyku problemleri meydana gelebilir. Stres baş ağrısı, baş dönmesi ya da titremeye neden olabilir.
• Tansiyon yükselebilir.
• Kaslarda gerginlik ve/veya diş sıkma gözlenebilir.
• Sindirim sorunları yaşanabilir.
• Bağışıklık sistemi zayıflar ve enfeksiyonlara yakalanma riski artabilir.²

Duygusal Belirtiler

• Stres ile kaygı bozukluğu olarak bilinen anksiyete belirtileri arasında benzerlikler vardır. Duygusal stres ve kaygı bozukluğu belirtileri aşağıdakileri kapsayabilir:
• Depresif ruh hali
• Aşırı sinirlilik
• Panik atak
• Nedensiz üzgünlük.²

Strese Ne İyi Gelir?

Bunlara ek olarak günlük yaşamın zorluklarıyla başa çıkmada zorlanma, insan ilişkilerinde bozulma ve diyabet, ülser, saç kaybı, diş ve diş eti hastalıkları gibi sağlık problemleri stres zararları arasındadır. Stresten kaçmak mümkün değildir ancak strese iyi gelen aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri ile stres azaltma mümkün olabilir:

• Stres belirtileri ortaya çıktığında rahatlamanızı sağlayacak egzersizler yapın. Örneğin ertesi gün sınavınız var ve stres altındaysanız, kısa bir yürüyüş yaparak ruh haliniz iyileştirebilirsiniz.
• Günün sonunda kendiniz için birkaç dakika ayırın ve sisi mutlu eden ve başarılı hissettiğiniz konuları düşünün.
• Gününüz, haftanızı ve hatta önünüzdeki ay için hedefler koyun ve planlar yapın. Planlamak öngörü yeteneğinizi artırarak karşılaşabileceğiniz stresli olaylar üzerinde kontrol sahibi olmanıza yardımcı olabilir.
• Kaygı ve endişelerinizi paylaşmak için profesyonel bir destek almaktan çekinmeyin.²

Stres Tedavisinde Neler Yapılır? Nasıl Başa Çıkılır?

Stres bir tıbbi tanı olarak değerlendirilemez ve pek çok farklı nedeni olduğu için tek bir tedavi yöntemi yoktur. Strese neden olan durumu değiştirmeye odaklanmak ilk adımdır. Değiştirilemeyecek durumlar için onunla başa çıkma kabiliyeti geliştirmek ve rahatlama teknikleri uygulamak önemlidir. Stres tedavisinin amacı kronik stresin neden olduğu semptomların hafiflemesine yardımcı olmaktır. (3) Stres tedavisinde uygulanabilecek yöntemler şunlardır:

Psikoterapi

İnsanların olumsuz düşünme kalıplarını tanımlayıp değiştirmesine odaklanan bilişsel davranışçı terapi yöntemi stres tedavisi için uygulanabilir. Ayrıca stres seviyelerini azaltmaya yardımcı olmak için meditasyon ve farkındalığı içeren farkındalık temelli stres azaltma teknikleri kullanılabilir.³

İlaç Tedavisi

Kronik stresin meydana getirdiği semptomların hafiflemesini sağlamak amacıyla uykuya dalmayı ve uyku kalitesini artıran ilaçlar kullanılabilir. Mide sorunları için antiasitler önerilebilir.Stresin psikolojik semptomları için ise antidepresan ilaçlar doktor tarafından reçete edilebilir.³

• Stresten kaçınmak mümkün olmasa da yönetmek kişinin elindedir. Stres ile baş edebilmek için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
• Tükenmişlik hissetmeye başladığınızda kronik stresin etkisi altında olabilirsiniz ve bu içinde bulunduğunuz durumdan kaçmanız gerektiği anlamına gelebilir.³
• Düzenli egzersiz yapmak, günlük fiziksel aktivitenizi artırmaya ve kendiniz için sağlıklı bir şey yapmanın verdiği hissi yaşamanıza olanak tanır. Ayrıca beyin ve vücut sağlığının korunmasına yardımcı olarak stresin önlenmesine katkıda bulunabilir.³
• Sağlık durumuna ve kişisel bakımınıza dikkat etmek kısacası kendini önemsemek stres yönetiminin önemli bir parçasını oluşturur. Hem zihinsel hem fiziksel hem de psikolojik anlamda kendinize zaman ayırarak stres belirtileri ile baş edebilirsiniz.³
• Yeterli ve dengeli bir beslenme programını takip ederek diyetinize taze sebzeler ve meyveler ekleyebilirsiniz. sağlıklı beslenme bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak strese maruz kaldığınızda kendinizi daha güçlü hissetmenizi sağlayabilir.¹
• Her gün farkındalık, yoga, meditasyon ya da nefes egzersizleri gibi rahatlama tekniklerini uygulamayı bir yaşam tarzı haline getirin. Böylece gün içinde stres seviyesinin azalmasına katkıda bulunabilir ve gün sonunda rahatlama sağlayarak uyku kalitesini artırabilirsiniz.³

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır